መጽሐፍ ቅዱስ

መጽሐፍ ቅዱስ ማለት ምን ማለት ነው?

መጽሐፍ ቅዱስ የሚለው ሐረግ መጽሐፍና ቅዱስ በሚሉት ሁለት ቃላት ጥምረት የተመሠረተ ሲሆን ሁለቱ ቃላት ከተለያዩ የንግግር ክፍሎች የተወጣጡ ናቸው። መጽሐፍ የሚለው ስም ሲሆን ቅዱስ ቅጽል ይባላል። የቃላት ህብረት ሐረግን ሊመሠርት በመቻሉ ሁለቱ ቃላት መጽሐፍ ቅዱስ የሚለውን አንድ ሐረግ ሊመሰርት ችሏል። ይህ ሐረግ የአንድ መጽሐፍ ርእስ ለመሆን እያገለገለ ይገኛል። መጽሐፍ ጸሐፈ ጻፈ ከሚለው የግዕዝ ቃል የወጣ ሲሆን ዮሐ 19፥19፣ ኢሣ 10፥19
መጽሐፍ፥ ስንል ደግሞ በአንድ ጥራዝ ስር ተጠቃሎ የተሰበሰበ ጽሑፍ

• • • በላዩ ቃል የተጻፈበት ብራና (ወረቀት)

• • • ነዶው በአንድነት የታሰረና የተያዘ፣ የተሰፋ፣ የተጠረዘ፣ የተደጎሰ

• • • ወግ፣ ታሪክ፣ ትምህርት፣ ዕውቀት፣ ስፍር ቁጥር ወዘተ…

ቅዱስ፥ ቀደሰ አመሰገነ፣ አከበረ፣ መረጠ፣ ለየ፣ አነጻ ማለት ነው።

ቅዱስ ሲል፥ ደግሞ ልዩ፣ ክቡር፣ ምስጉን፣ ንጹሕ፣ ምርጥ ማለት ነው።

መጽሐፍ ቅዱስ፥

• • ቅዱስ መጽሐፍ

• • ልዩ መጽሐፍ

• • ክቡር መጽሐፍ

• • ምርጥ መጽሐፍ

• • ንጹህ መጽሐፍ ወዘተ. ቅዱስ ክታብም ይባላል።

ስያሜው፥ መጽሐፍ ቅዱስ የሚለው ርእስ የተሰጠበት ጊዜ ተወስኖ ባይታወቅም ባይነገርም አስቀድሞ ምን ይባል እንደነበርና ቅዱስ የሚለው ቅጽል ሊጨመርበት ያስፈለገበትን ምክንያት እንዲሁም በሌሎች ቋንቋዎች ይህ ርእስ ሲጠራ ምን እንደሚመስል እንመለከታለን።

በመጀመሪያ የነበረው ስያሜ

መጽሐፍ ቅዱስ ሌሎች አሻሚ መጻሕፍት ባልነበሩበት ወቅት መጽሐፍ ብቻ ተብሎ ያለ ቅጽሉ እየተጠራ እንደነበር በራሱ በመጽሐፉ ውስጥ ያሉት ጥቅሶች አስረጅዎች ናቸው። ኢሣ 34፥16፣ 1ኛ ቆሮ 15፥4። በሌሎች የመጽሐፉ ክፍሎች ደግሞ እስከ ቅጽሉ ሲጠራ እንመለከታለን። ሮሜ 1፥2። በአዲስ ኪዳን መጻሕፍት ላይ መጽሐፍ ወይም መጻሕፍት ሲል የብሉይ ኪዳን መጻሕፍትን ማለቱ ነው። ዮሐ 7፥38

ክፍል 2

ቅዱስ የተባለበት ምክንያት

መጽሐፉ ቅዱስ ሊያስብሉት የሚችሉ ምክንያቶች ብዙ ቢሆኑም ዋና ዋናዎቹ እንደሚከተሉት ይገለጻሉ። መጽሐፉ ቅዱስ ነው ምክንያቱም

• • ከሌሎች ዘመን ወለድ መጻሕፍት የተለየ በመሆኑ። በምን ይለያል ብንል
    
    • • በቅዱሳን ሰዎች ስለተጻፈ 2ኛ ጴ 1፥21-22
    • • ዘመን የማይሽረው በመሆኑ ኢሣ 40፥8
    • • ስላለፈው በእርግጠኛነት በመናገሩ ዘፍ 1፥1
    • • ወደፊትም ስለሚመጣው በእርግጠኛነት በመናገሩ ኢሣ 7፥14
    • • የሚያነቡትንና የሚሰሙትን ስለሚቀድስ ራዕ 1፥33
    • • በዕድሜ ባለፀጋነቱ ለሶስት ሺ አመታት ያህል የተነበበ ከመጽሐፍ ቅዱስ ውጪ ምንም ስለሌለ።

• • አስገኚው እግዚአብሔር ቅዱስ ስለሆነ ዘሌ 19፥2፣ 2 ጴጥ 1፥21

• • ሰውን ወደ ቅድስና ስለሚያደርስ ራዕ 2፥7

• • ክብረ ቅዱሳንን ስለሚዘክር (ቅዱስ እግዚአብሔርን፣ ቅዱሣን መላዕክትን፣ ቅዱሳን ነቢያትን፣ ቅድስት ድንግል ማርያምን፣ ቅዱሳን ሐዋርያትን፣ ቅዱሳት አንስትን፣ ዕለታትንና ቦታዎችን ወዘተ… ስለሚዘክር

ክፍል 3

በሌሎች ቋንቋዎች ያለው ስያሜ

መጽሐፉ የደረሳቸው ሰዎች ሁሉ እንደየቋንቋቸው መጽሐፍ ቅዱስ የሚለውን ርዕስ ለመስጠት
ሞክረዋል። ለምሣሌ

• • በግዕዝ መጽሐፍ ቅዱስ (ቅዱስ መጽሐፍ)

• • በአማርኛ፥ ቅዱስ መጽሐፍ (የተለየ/ የተቀደሰ መጽሐፍ)

• • በትግርኛ ቅዱስ መጽሐፍ

• • በኦሮምኛ ኪታባ ቁልቁሉ

• • በእንግሊዝኛ ሆሊ ባይብል (Holly Bible)

• • በጀርመንኛ ቢቤል (Bible)

• • በፈረንሳይኛ ቢብል (Bible)

• • በግሪክኛ ቢብሊያ (Bibblia)

• • በጣሊያንኛ ቢቢያ (Bibbil) ወዘተ… ይባላል።

ኒቅያ በምትባል ሐገር ቢብሎስ የምትባል አነስተኛ ከተማ ነበረች ። ከዚህችም ከተማ ግሪኮች ፓፒረስ የተባለውን በዚያን ጊዜ ለጽህፈት ያገለግል የነበረውን መጻፊያ ከዚያ ያስመጡ ስለነበረ፣ ስሙን ቢብሎስ (ነጠላ) ቢብሊያ (ብዙ) በማለት የማንኛውም መጽሐፍ ስም አድርገውት ነበር።

መጽሐፍ ቅዱስ የዚህን ታላቅ ፍጥረተ ዓለም አስገኝ የሆነውን እግዚአብሔርን በክብርና በግርማ በብዙ ሞገስና የሀጢአትን ቅጣት በሚሰጥ ፃድቅነት ይገልፀዋል። (ዘፀ 34፥6-7)

የመጽሐፍ ቅዱስ 2ኛው ታላቅ ክፍል አዲስ ኪዳን ደግሞ እግዚአብሔርን በፍቅሩ በርህራሄውና በቅርብ አባትነቱ ይገልፀዋል። (ማቴ 6፥9፣ ዮሐ 1፥18፣ ሮሜ 8፥15)።

መጽሐፍ ቅዱስ ስለ ታሪክ፣ ስለ ሳይንስ፣ ስለፍልስፍና እና ስለ መልክዓ ምድር የሚናገር መጽሐፍ ቢሆንም የሳይንስ ወይም የጂኦግራፊ መጽሐፍ ግን አይደለም። ሰዎች ከቆሙበት አላማና ሙያ አንፃር የመጽሐፍ ቅዱስ ምስክርነት ቢጠቅሱትና አጋር ቢያደርጉትም የመጽሐፍ ቅዱስ ዋነኛ አላማ ግን ድህነተ ነፍስ የተፈጸመበትን ቤዛ ኩሉ ዓለም ክርስቶስን መስበክ ነው። ለዚህ ነው የመጽሐፍ ቅዱስ ሊቃውንት ዮሐ 3፥16ን የመጽሐፍ ቅዱስ ጥቅል ሐሣብ የሚሉት ።

መጽሐፍ ቅዱስን ለመረዳት በቅንነት የሚተጉ ወገኖች አያሌ ናቸው። ይህ አጭር ጥናትም እነዚህን ወገኖች ለመርዳት የታሰበ ነው። ለብዙ ዘመናት መጽሐፍ ቅዱስን የመረመሩ ሰዎች እንደሚናገሩት መጽሐፍ ቅዱስን ለመተርጎም መዝገበ ቃላት፣ የትርጓሜ መጻሕፍት፣ ስፍረ ዘመንና መልከዐ ምድራዊ ጥናቶች ወሳኝ ቢሆኑም መጽሐፉ መንፈሳዊ እንደመሆኑ መጠን ሁለት ነገሮች በእምነት ሲፈጸሙ ትርጓሜው ከንጋት ይጠራል። 2ኛ ጴጥ 1፥20 እነርሱም፥

• • ክርስቶስን ማመን፥ ብሉይ ኪዳን ህዝብን ለክርስቶስ ያዘጋጀ የጥላ አገልግሎት የሰጠ ዘጠና አምስት በመቶ በክርስቶስ የሚፈጸሙ ትንቢቶችን ያዘለ ሲሆን አዲስ ኪዳን ደግሞ የክርስቶስን መምጣት የተረከ ጥላ ሣይሆን የሚጨበጥ አካል የሆነ ትንቢት ሁሉ በክርስቶስ መሟላቱን በመግለጽ በዳግመኛ የክርስቶስ ምጽአት ቤተክርስቲያንን የሚያዘጋጅ ነው። ስለዚህ መላው መጽሐፍ ቅዱስ የክርስቶስ ሥዕል ነው።
    የክሩን ጫፍ ከያዝን እስከመጨረሻው መምዘዝ እንደምንችል ስለክርስቶስም ካወቅን የመጽሐፍ ቅዱስ ጠቅላላ ሀሣብ ይገባናል። ማወቅ ብቻም ሣይሆን ማመንንም ይጠይቃል።

• • መታዘዝ፥ መጽሐፍ ቅዱስ የሚናገረው በሙሉነት ስንታዘዝ መጽሐፍ ቅዱስ ይገባናል። መጽሐፉ የመታዘዝን ምላሽ የሚጠይቅ እንጂ ተራ የታሪክና የፍልስፍና መጽሐፍ አይደለም። ከዚህ ሁሉ በላይ ቃሉ ከመንፈስ ቅዱስና በኃይል የወጣ ስለሆነ ራሱን ማስፈጸም ይችላል። እንግዲህ መጽሐፍ ቅዱስን ለመረዳት መረጃ መጻሕፍት ወሳኝ ቢሆኑም የመታዘዝን ያህል ግን አይሆኑም። እግዚአብሔር ቃሉን የሰጠን እንድናደንቅለት ሳይሆን እንድንታዘዝለት ነው።

ክፍል 4

የመጽሐፍ ቅዱስ አከፋፈልና የሁለቱ ኪዳናት ሠንሠለት

መጽሐፍ ቅዱስ በሁለት አበይት ክፍሎች ይከፈላል። ይኸውም ብሉይ ኪዳን (Old Testament) ከክርስቶስ ልደት በፊት የተጻፉ መጻሕፍት አዲስ ኪዳን (New Testament) ከክርስቶስ ልደት በኋላ በሐዋርያት የተጻፉ መጻህፍት ናቸው።

ብሉይ ማለት የቆየ ጥንታዊ ማለት ሲሆን ኪዳን ማለት ደግሞ በሁለት ወገኖች መካከል የሚደረግ ስምምነት፣ ውል፣ መሀላ፣ ኑዛዜ፣ ቁርጥ ቃል ማለት ነው። ብሉይ ኪዳን ስንል የቆየ ጥንታዊ ቃል ኪዳን ማለት ነው። ይኸውም እግዚአብሔር አስቀድሞ ከእስራኤል ጋር የገባው ወይም የተዋዋለው ቃል ኪዳን ነው። (ዘፀ 24፥7) አምላክ ሠውን ከማፍቀሩ የተነሳ የሰውን ልጅ ሁሉ እንደባልንጀራ አድርጎ መሐላን ምሏልና ቃልኪዳንም ገብቷልና። (ዘፍ 22፥16-17፣ ዘፀ 22፥11፣ መዝ 10፥4 ዕብ 6፥13፣ 7፣21)

ብሉይ ኪዳን መባሉ በኋላ በክርስቶስ ደም የተመሰረተ ሌላ አዲስ ኪዳን ለእስራኤል ዘነፍስ ስለተሠጠ ነው። (ሉቃ 22፥20፣ ቆሮ 11፥25)

እግዚአብሔር አዲስ ኪዳንን እንደሚሠጥ በኤርምያስ አስቀድሞ ተናግሯል። (ኤር 31፥33)። ይሁን እንጂ ብሉይ ኪዳን እና አዲስ ኪዳን የማይነጣጠሉ አንድ ናቸው። ምክንያቱም ብሉይ ኪዳን ትርጓሜ ነውና። ብሉይ ኪዳን የአዲስ ኪዳን ትንቢት ሲሆን አዲስ ኪዳን ደግሞ የብሉይ ኪዳን ፍጻሜ ነው። ብሉይ ኪዳን መነሻ አዲስ ኪዳን መድረሻ ነውና።

አውግሰጢኖስ የተባለ ሊቅ ሲናገር አዲስ ኪዳን በብሉይ ኪዳን ተሰውሮአል። ብሉይ ኪዳንም በአዲስ ኪዳን ተገልጾአል ብሎአል።

እንግዲህ ብሉይ ኪዳን እና አዲስ ኪዳን እንደማያቋርጥ የወንዝ ውሃ ፈሳሽ አንዱ አንዱን እንዲሚስበው ሐረግ አንደኛው በአንዱ እንደታሰረ ሠንሠለት የታሪክ እና የዕምነት ትስስር አላቸው። አንዱ ያለአንዱ እንደማይቆም የሕንጻ ካብ ሁለቱ ኪዳናት ተደጋግፈዋል።

ስለዚህ ስብከታችን ከብሉይ ኪዳን ተነስቶ ወደ አዲስ ኪዳን ሲመጣ ዘላለማዊነትን ያገኛል።

መጽሐፍ ቅዱስ የኪዳናቱን ትስስር ጥላና አካል፣ ምሳሌ እና እውነት፣ ትንቢትና ፍጻሜ እያለ ይገልጸዋል። (ቆላ 2፥16-20፣ ዕብ 10፥1፣ ሉቃ 24፥44፣ ዕብ 8፥5)

ክፍል 5

የብሉይ ኪዳን አከፋፈል

የብሉይ ኪዳን መጻሕፍት በይዘታቸው በአራት ይከፈላሉ። እነርሱም፦

1. 1. የሕግ
   2. የታሪክ
   3. የጥበብ (የቅኔ)
   4. የትንቢት ናቸው።

• የሕግ መጻሕፍት የሚባሉት አምስቱ የመጀመሪያዎቹ የሙሴ መጻህፍት የሕግ መጻሕፍት ተብለው ይጠራሉ። በሙሴ አማካይነት ለእስራኤላውያን ክተሰጠው ሕግ በተጨማሪ በመጀመሪያው ክፍል (በዘፍጥረት) ውስጥ፦
  • ስለ ዓለም አፈጣጠር
  • ስለ ሰው ውድቀት
  • ስለ ጥፋት ውሃ
  • ስለ ባቢል (ስለ ባቢሎን)
  • ስለ ሰው ልጆች መከፋፈል አጭር ታሪክ ይተርክና ስለአርእስተ አበው (አብርሃም፣ ይስሐቅ፣ ያዕቆብ እና ስለ 12ቱ ነገደ እስራኤል) ይተርካል። ለሙሴም ሕግ ከመስጠቱ በፊት የእግዚአብሔር ግንኙነት ከሕዝቡ ጋር እንዴት እንደነበር ይናገራል።

የቀሩት አራቱ መጻሕፍት የሕጉ መጻሕፍት ናቸው። እነዚህ የሕግ መጻሕፍት የያዙት ሕግን ብቻ ሣይሆን እግዚአብሔር ከግብጽ ጀምሮ ከነዓን እስከሚገቡ ድረስ በአህዛብ ላይ ያደረገውን መቅሰፍትና ለእስራኤል ያደረገውን ተአምርና የሠጣቸውን ነፃነት ዘርዝረው ይናገራሉ።

• የታሪክ መጻሕፍት የሚቀጥሉት 12 መጻሕፍት ማለትም ከመጽሐፈ ኢያሱ እስከ መጽሐፈ አስቴር ያሉት የታሪክ መጻሕፍት ይባላሉ። መጻሕፍቱ የእስራኤል ሕዝብ ምድረ ርስትን እንዴት እንደ ወረሱ መጀመሪያ በመሣፍንቱ በኋላ በነገስታት ይመሩ እንደነበር የመንግስቱ ክብር እንዴት እንደነበር ለእግዚአብሔር ባለመታዘዛቸው (በኃጢአታቸው) ድል ተመተው ተማርከው ወደ ባቢሎን መሄዳቸውን እንደገና ወደ ሐገራቸው መመለሳቸውን ይገልጻሉ። 
• የቅኔ መጻሕፍት ከመጽሐፈ ኢዮብ እስከ መኃልይ መኃልይ ዘሰሎሞን ያሉት የቅኔ (የጥበብ) መጻሕፍት ይባላሉ። የአጻጻፍ ዘመናቸውም የተለያየ እንደሆነ እና ቅደም ተከተላቸውንም እንደማይጠብቁ በሊቃውንቱ ዘንድ ይነገራል። መጽሐፈ ኢዮብ በእነ አብርሃም ዘመን የተደረሰ መሆኑንም ይገልጻሉ። ሌሎች ግን በዘመነ ነገስት እንደሆነ ይነገራል።

አምስቱ የቅኔ መጻሕፍት ጊዜን፣ ኃይልን፣ ሕይወትን ከአንድ ተግባር ላይ ማዋል እንደሚገባ የሚመክሩ ናቸው። መጻሕፍቱ አንድን ሰው ጥበበኛ ለማድረግ የሚጠቅሙ ሐሳቦችን፣ የተግሣጽ ቃላትን እና መጽናናትን የሚያስገኝ ትምህርቶችን ይዘዋል። እነዚህ ጽሑፎች ከመጽሐፍ ቅዱስ ክፍሎች በጣም ተወዳጅ የሆኑ ክፍሎች አሉዋቸው። ስለዚህ አበው “መቅድመ መሀርዎሙ ለውሉድክሙ መዝሙረ ዳዊት ወምሳሌያተ ሰሎሞን” ብለው አዝዘዋል።

መጽሐፈ ኢዮብ የቀረበው በድራማ መልክ ነው። መጀመሪያው በስድ ንባብ ሲሆን ሌሎች የተዘጋጁት በግጥም ነው።

► መጽሐፈ ምሣሌ፥ ለትምህርትና ለተግሣጽ

► መጽሐፈ ዳዊት፥ ለምስክርና ንዑ ደቂቅየ…

► መክብብ፥ ፍልስፍና ሲሆን በዚህ ዓለም ያለው ማንኛውም ነገር ከእግዚአብሔር ውጭ ከሆነ የማይጠቅም መሆኑን የሚገልጽ ነው። ማስጠንቀቂያም ጭምር ነው።

• የትንቢት መጻሕፍት የሚባሉት 16 ናቸው። እነርሱም ከትንቢተ ኢሣይያስ እስከ ትንቢተ ሚልክያስ ያሉት ናቸው። እነዚህ የትንቢት መጻሕፍት ለአይሁድ እና በአይሁድ ዙሪያ ባሉ አህዛብ ላይ ፈጥነው በሚሆኑ ነገሮች ላይ ትንቢትን ይናገራሉ። ታሪካዊው የብሉይ ኪዳን መጽሐፍ ቅዱስ እንዲሁም አብዛኞቹ የነቢያት ማስጠንቀቂያዎች በትንቢቱ መሠረት እንደተፈጸሙ ተመዝግቧል። ሌሎችም የነቢያት ተስፋዎች በመሲሁ በጌታችን በኢየሱስ ክርስቶስ ዘመን ተፈጽመዋል።

አምስቱ የሙሴ መጻሕፍት ሕግ ስለመባላቸው የመጽሐፍ ቅዱስ ምስክርነት

ሀ. በብሉይ ኪዳን

1. ሕግ ዕዝ 10፥3፣ ነህ 8፥2፣ 7፥14፣ 10፥34፣ 31፥3

2. የሕግ መጽሐፍ ኢያ 1፥8፣ 8፥34፣ 1 ነገ 22፥8፣ ነህ 8፥3

3. የሙሴ ህግ መጽሐፍ ኢያ 8፥31፣ 23፥6፣ 2 ነገ 14፥6

4. የሙሴ መጽሐፍ ዕዝ 6፥18፣ ነህ 13፥1

5. የእግዚአብሔር ሕግ ዕዝ 7፥10፣ 1 ዜና 16፥40፣ 2 ዜና 31፥3

6. የእግዚአብሔር ሕግ መጽሐፍ ነህ 8፥18፣ 2 ዜና 17፥9

7. የእግዚአብሔር ባርያ የሙሴ ሕግ ዳን 9፥11-13፣ ሚል 4፥4

ለ. በአዲስ ኪዳን

1. የሕግ መጽሐፍ ገላ 3፥10

2. የሙሴ መጽሐፍ ማር 12፥26

3. ሕግ ማቴ 12፥25፣ ሉቃ 16፥16

4. የሙሴ ሕግ ሉቃ 2፥22፣ ዮሐ 7፥23

5. የእግዚአብሔር ሕግ ሉቃ 2፥23

6. ሙሴ ሉቃ 16፥30-31

ክፍል 6

መጽሐፍ ቅዱስ መቼና በማን ተጻፈ?

• • መቼ ተጻፈ፦ ብሉይ ኪዳን የተጻፈው በግምት ከ 1400-400 ዓ.ዓ ቅ.ል.ክ. ማለትም በ 1000 ዓመታት ውስጥ ነው። (ከ 1486 ዓ.ዓ. እስከ 98 ዓ.ም ከ 4100 ዓመታት በላይ እንደወሰደም ይነገራል።) ፀሐፊዎችም ከ30 ወይም ከ 40 በላይ እንደሆኑ የተለያዩ መጻሕፍት ይገልፃሉ።

በዚህ ዘመን የተፃፉ መጻሕፍት 46 ሲሆኑ የዘመኑ ጠቅላላ ብዛት 5500 ዓመታት ነው። ሲራክ 24፥ 6፣ ቀሌምንጦስ (በሐሙስ እለት ወበመንፈቃ ለዕለት እትወለድ አምወለተ ወለትከ…) መዝ 89፥4 (እስመ አሠርቱ ምዕት ዓመት በቅድሜከ ከመ ዕለት …) ይህን አምስት ሺ አምስት መቶ ዘመን ለአራት ንዑሣን ከፍለን እናየዋለን።

ሀ/ ዘመነ አበው፦

ዘመነ አበው የሚባለው ከመጀመሪያው ሰው ከአዳም ጀምሮ እስከ ሙሴ አባት (እንበረም) ድረስ ያለው ሲሆን እነዚህንም አባቶች ኦሪት ዘፍጥረት ምዕራፍ 5 እና 10፣11 ስናነብ የምናገኛቸው ሲሆኑ የዘር ሀረጋቸውም እንደሚከተለው ነው።

አዳም  —> ሴት  —> ሔኖክ  —> ቃይናን  —> መላልኤል  —> ያሬድ  —> ሄኖክ  —> ማቱሳላ  —> ላሜህ  —> ኖህ  —> ሴም  —> አርፋክስድ  —> ቃየንም  —> ሳላ  —> ኤቦር  —> ፋሌቅ  —> ራግው   —> ሴሮህ  —> ናኮር  —> ታራ  —> አብርሃም  —>  ይስሃቅ  —> ያዕቆብ  —> ፋሬስ  —> ኤስሮም   —> አራም  —> አሚናዳብ  —> ነአሶን

ኢጲፋንዮስ በአክሊማሮስ እንዳስቀመጠው

► ከአዳም – ኖህ አስር ትውልድ  =  2242 ዓመታት

► ከኖህ – አብርሃም 11 ትውድል  =  788 ዓመታት

►ከአብርሃም – ክርስቶስ 43 ትውልድ  =  2470 ዓመታት

ኤጲፋንዮስ በአክሲማሮስ ዘመነ አበውን ሲጠቅስ ከአዳም እስከ ነአሶን ያለው ነው ብሎታል።

በዚህ ዘመን ከነበሩት አባቶች መካከል ሰባተኛው ትውልድ የነበረው ሄኖክ የመጀመሪያውን የመጽሐፍ ቅዱስ ክፍል (መጽሐፈ ሄኖክን) እንደጻፈ ይታመናል። ዘመኑም 1486 ዓመተ ዓለም ነበር።

ለ/ ዘመነ መሳፍንት፦

ይህ ዘመን ከሙሴ – ንጉሱ ሣኦል አባት (ቂስ) ድረስ ያለው ሲሆን በዚህ ዘመን 17 መሳፍንት በየጊዜው እየተነሱ እስራኤልን ከጠላት በእግዚአብሔር ኃይል ታድገዋል።

መሳፍንት ማለት ፈራጆች (አስተዳዳሪዎች) ማለት ሲሆን እራሱን የቻለ አንድ መጽሐፍ ስለመሳፍንት (በመሳፍንት) ስም ተሰይሟል። መጽሐፉ “መጽሐፈ መሳፍንት” በመባል ይጠራል። የመሳፍንት ታሪክ ከኦሪት ዘፀዓት፣ ዘሌዋውያን፣ ዘኁልቁ፣ ዘዳግም፣ ኢያሱ፣ መሳፍንት፣ ሩት፣ 1ኛ ሳሙኤል እናገኛለን። በዚህ ዘመንም እንደተፃፉ የሚታመኑት ኦሪት ዘፍጥረት፣ ኦሪት ዘፀዓት፣ ኦሪት ዘሌዋውያን፣ ኦሪት ዘኁልቁ፣ ኦሪት ዘዳግም፣ መጽሐፈ ኢያሱ፣ መጽሐፈ መሣፍንት፣ መጽሐፈ ሩት እና 1ኛ ሳሙኤል ናቸው። የመሳፍንቱ ስም ዝርዝር የሚከተለው ነው።